Ålmenne føresegner.
§ 1. Føresegnene i denne lova gjeld berre når
ikkje anna fylgjer av serlege rettshøve. Avtale om gjerdeskipnad gjeld framfor
føresegnene i denne lova, når anna ikkje er serskilt sagt.
Gjerdehald ved offentleg veg og jarnveg går ikkje inn
under lova. Lova gjev ikkje rett til å avtala, krevja eller ha gjerde som er i strid med
lov eller vedtekter gjevne med heimel i lov. §
2. Når minst 10 år er gått, kan avtale om gjerdeskipnad seiast opp med eit års
frist. Det same gjeld etter serlege omskifte i dei tilhøva som låg til grunn for avtala.
Lenger tid eller frist kan ikkje avtalast, utan i samband med at del av eigedom vert
fråskild til eige eller bruk.
§ 3. Grannegjerde skal vera såleis laga og
vedlikehalde at det ikkje er farleg for folk eller husdyr.
Det må ikkje gjerast såleis at det løyner bort eller
skader noko delemerke.
Gjerdeskipnad i strid med denne paragrafen kan ikkje
avtalast.
NB:
Hekk som fungerer som gjerde og er lavere enn 2m kan komme inn under
denne lov.
De kommer fram av paragraf 3 at gjerde ikke skal være til skade for
folk og husdyr.
Dersom man har en hekk som er så råtten at det er fare for at den
kommer til å blåse
ned i en storm, er denne ulovlig.
§ 4. Grannegjerde skal vera såleis laga og
vedlikehalde at det ikkje er uturvande eller urimeleg til ulempe eller lyte på
granneeigedom.
Det skal setjast i delelina, ikkje lenger inn på
grannegrunnen enn på eigen grunn, og ikkje lenger inn enn 0,50 meter. Denne føresegna
råkar ikkje steingard som lovleg står lenger inne på grannegrunn når denne lova tek
til å gjelda.
Der det fell serleg vanskeleg eller dyrt å ha gjerdet i
delelina, kan det setjast ved sida mot skadebot til grunneigaren.
NB:
Uturvande eller urimelig til ulempe betyr
at hekken dersom den er unødvendig eller urimelig til skade eller
ulempe for naboen, kan fjernes med hjemmel i denne lov.
Skade
- må være påviselig. Som for eksempel skygge slik at nyttevekster
vokser dårligere.
Ulempe
- Kan være mye, som for eksempel skygger for utsikten eller solen.
Det må være noe konkret, kan ikke vær bagateller.
§ 5. Når grannegjerda ikkje vert halde oppe
lenger, skal grannane taka bort gjerde eller gjerderestar som kan vera farlege for folk
eller husdyr. Så langt grannane ikkje har ansvar for kvart sitt stykke, skal dei dele
kostnadene med å taka gjerdet eller gjerderestane bort i same høve som den skyldnaden
dei hadde til å halda gjerde på den tida dette vart lagt ned. Tvist etter denne
paragrafen kan avgjerast med skjøn.
Rett til å ha grannegjerde.
§ 6. Granne har rett til å ha gjerde mot
granneeigedom når han kostar det sjølv.
Tvang til å halda grannegjerde.
§ 7. Der grannegjerde er til nytte for eigedomane kvar for seg, kan granne krevje
gjerdehald av granne, så framt det er klårt at samanlagt for båe eigedomane er nytta av
gjerdehaldet større enn kostnaden.
Gjerde som er der frå før, må ikkje leggjast ned utan
vedlikehaldskostnaden er større enn nytta for båe eigedomane under eitt.
Mot hyttetuft i utmark har utmarkeigaren ingen skyldnad til
å halda gjerde.
§ 8. Der det er gjerdehaldstvang etter § 7, ber
kvar av grannane sin halvpart av gjerdehaldet. Fell det då urimeleg mykje av
gjerdehaldsskyldnaden på ein av grannane etter den nytta han har av gjerdet, kan
gjerdehaldsskyldnaden delast mellom deim etter skjøn.
Vil den eine grannen ha dyrare gjerde enn den andre har
skyldnad til å vera med på, har han rett til det mot at han tek på seg meirkostnaden.
§ 9. Hus eller anna byggverk som står såleis,
at det gjer teneste i staden for grannegjerde, vert ikkje medrekna i den gjerdelengda som
skal delast. Der lende, grindhald eller andre tilhøve gjer gjerdehaldet dyrare på det
eine stykket enn på det andre, skal skilnaden jamnast ut med avstytting i lengda eller
på annan måte som skjønet fastset.
§ 10. Der det er tenlegast så, kan
gjerdeskjønet taka avgjerd om at grannane skal ha heile eller noko av gjerdehaldet i lag
eller at den eine skal ha det heile åleine mot at den andre yter honom tilskot som
skjønet fastset.
Avtale eller serlege rettshøve som hindrar ein
rimeleg gjerdeskipnad, kan setjast til sides mot at den grannen som får vinninga, held
den andre skadelaus.
Gjerdehaldet i serlege eige- og brukshøve.
§ 11. Der ein annan enn eigaren brukar eigedomen
eller eit serskilt stykke, har både brukar og eigar ansvar for gjerdehaldet andsynes
grannane og rett til å krevja lovleg gjerdehald frå deira side. Om deling av kostnaden
mellom eigar og brukar gjeld § 8 på tilsvarande måte.
Der ein annan enn eigaren har beiteretten på
eit serskilt stykke, eller heile eigedomen, vert beiterettshavaren rekna for brukar.
§ 12. For område som ligg i sameige mellom bruk,
er retten og skyldnaden til gjerdehald utetter som om det var ein eigedom for seg. Har
sameigarane ikkje kvar sitt tydeleg fastsette gjerdehaldsstykke, er dei ansvarlege ein for
alle og alle for ein.
Segimellom er sameigarane skyldige til å bera
så mykje av gjerdehaldet at det svarar til den parten kvar av dei har i sameiga.
§ 13. For serskilt område der to eller fleire
som ikkje er sameigarar har rett til beite, gjeld fyrste stykket i § 12 på tilsvarande
måte. Er det ikkje anna delingsgrunnlag, svarar kvar av dei for gjerdehaldet etter kor
mykje dyr han har rett til å ha på beitet.
Gjerdeskjøn.
§ 14. Spørsmål om gjerdehald vert avgjort med gjerdeskjøn, så langt ikkje anna
er serskilt fastsett i lov.
Der det er kravt jordskifte, bruksordning,
avløysing eller delegang etter jordskiftelova, avgjer jordskifteretten spørsmål om
gjerdehaldstvang og gjerdehaldsdeling i samsvar med den lova.
I spørsmål om gjerdehaldstvang og
gjerdehaldsdeling kan ny avgjerd krevjast når minst 15 år er gått. Det same gjeld etter
eigedomsdeling og etter andre serlege omskifte i dei tilhøva som låg til grunn for
avgjerda.
§ 15. Kjem gjerdeskjønet til at der er skyldnad
til å halda gjerde, tek det turvande avgjerder om korleis gjerdet skal vera, og kva tid
det seinast skal vera sett i lovleg stand. Slike avgjerder skal mest mogeleg retta seg
etter det grannane sjølve ynskjer, og etter skikk og bruk på staden.
Er det jordbruks- eller skogbrukseigedom på ei
av sidene, skal gjerdet vera minst 1,10 meter høgt og så sterkt og tett, at det fredar
mot hest, naut og sau, så langt ikkje anna fylgjer av vedtekt etter § 18 b, eller avtale
partane imellom. Der det er rein jordbruks- eller skogbrukseigedom på båe sider, er det
ingen skyldnad til å halda gjerdet i stand utanom den tida på året då marka er tenleg
til beiting (jfr. § 18 c).
§ 16. Skjøn etter denne lova (gjerdeskjøn) skal
i lensmannsdistrikt styrast av lensmannen. Det skal i alle gjerdeskjøn vera to
skjønsmen.
I områder som er lagt ut som landbruks-,
natur- og friluftsområder i medhald av plan- og bygningslova § 20-4 nr. 2 eller er
regulert til slik bruk eller vern eller i uregulert område, held jordskifteretten
skjønet dersom rekvirenten set fram krav om skjøn for jordskifteretten. Når partane er
samde om det, utfører jordskifteretten nødvendig oppmålingsarbeid som del av saka. Lov
21. desember 1979 nr. 77 om jordskifte §§ 58, 61 d og 74 tredje ledd gjeld tilsvarande.
Kostnaden ved skjøn om gjerdehaldstvang og
gjerdehaldsdeling etter §§ 7 og 8 ber partane i høve til den nytta kvar av dei har av
gjerde, såframt ikkje skjønet finn grunn til ei anna deling. Om skjønskostnaden elles
gjeld det som er fastsett i kapittel 13 i lova om rettargangsmåten for tvistemål.
Endra med lover 18 juni 1965 nr. 5, 26 jan 1973 nr.
3, 18 des 1998 nr. 84 (i kraft 1 jan 1999 iflg. res. 18 des 1998 nr. 1199).
Tvangsfullføring.
§ 17. Skjønsavgjerdene er tvangsgrunnlag på same
måten som orskurdar. Klagen har ikkje utsetjande verknad om ikkje lensmannen eller
herads- eller byretten vedtek noko anna. Føresegna i tvistemålslova § 162 andre og
fjerde stykket gjeld tilsvarande.
Når den eine grannen ikkje oppfyller
gjerdehaldsskyldnaden, kan nåmsmannen lata den andre få fullmakt til å setja arbeidet i
verk på hans kostnad. Har kravet ikkje tvangskraft, skal nåmsmannen gjeva grannen høve
til å seia si meining før han tek avgjerda si. Er det ikkje tvangsgrunnlag frå før,
kan tvist om kostnadsspørsmålet avgjerast i gjerdeskjøn når arbeidet er gjort.
Endra med lover 16 juni 1961 nr. 15 § 24, 26 jan 1973 nr.
3, 26 juni 1992 nr. 86.
Vedtekter.
§ 18. I vedtekt stadfest av Kongen kan
kommunestyret:
a) setja forbod mot visse slag grannegjerde og gjeva nærare føresegner om korleis gjerde
skal vera,
b) fastsetja andre krav til høgd, styrke og tettleik på jordbruksgjerde enn dei som er
sette i § 15, andre stykket,
c) fastsetja kva tid på året marka skal reknast for tenleg til beiting, jfr. § 15,
andre stykket.
Ikraftsetjing og overgangsføresegner.
§ 19. Denne lova tek til å gjelda frå den tid Kongen fastset.
-----
Den gjerdeskipnaden som er mellom eigedomane
når denne lova tek til å gjelda, står ved lag så lenge ikkje anna vert fastsett i
gjerdeskjøn eller på annan lovleg måte. Føresegna i § 2 fyrste punktumet, skal og
gjelda for avtale om gjerdeskipnad frå tida før denne lova er sett i kraft.
§ 20. Vedtekt stadfest med heimel i lov frå 14.
juli 1893 om Pigtraads Anvendelse til Gjærde held fram å gjelde så langt ho kunne ha
vore stadfest med heimel i § 18 i denne lova.
Tilføyd med lov 15 feb 1963 nr. 1, IV. |